Jak bezpiecznie kupować złote sztabki i monety, czyli jak sprawdzić autentyczność złota?

Pierwsze złote monety, a dokładniej – wykonane ze stopu złota ze srebrem, pojawiły się ok. 2 700 lat temu. Mniej więcej od tego samego czasu narodziło się też fałszerstwo złota. Przejawia się ono produkcją złotych monet, sztabek, biżuterii zawierających mniejsze ilości złotego kruszcu, albo złoto o niższej próbie, niż podawane przez sprzedającego. A ponieważ im czystsze złoto, tym bardziej wartościowe, inwestującym w złoto przed zakupem bardzo zależy, by sprawdzić jego jakość i autentyczność. Jakie są najlepsze metody sprawdzenia autentyczności złota?

I. Zakup z gwarancją

Najlepszą metodą sprawdzenia złota jest brak potrzeby jego sprawdzenia. To żadna tajemnica, że najbezpieczniejsze zakupy czegokolwiek, to zakupy z pewnego, zapewniającego bezpieczeństwo źródła. Nabywając w sklepie rower czy sprzęt elektroniczny otrzymujemy na niego gwarancję. Najlepszym przykładem bezpieczeństwa zakupu jest nabycie samochodu u autoryzowanego dealera. Podobnie jest z zakupem złota. Profesjonalni sprzedawcy, firmy oferujące możliwość zakupu fizycznego złota, czy to w postaci sztabek czy złotych monet, dają swoim klientom 100% gwarancji bezpieczeństwa zakupu. Przykład – Powiernik S.A. jest oficjalnym certyfikowanym partnerem C. Hafner w Polsce. Złoto firmy C. Hafner posiada akredytację LBMA, która gwarantuje etyczne pochodzenie złota oraz jego czystość (999,9) co daje kupującemu najwyższy poziom bezpieczeństwa inwestycyjnego. Tak więc zakup złota u takiego „autoryzowanego dealera”, daje gwarancję, że pochodzi ono bezpośrednio od producenta oraz 100% pewności co do autentyczności i jakości zakupionego towaru.

II. Domowe sposoby sprawdzenia złota

W przypadku zakupu u certyfikowanych dealerów metali szlachetnych nie ma więc powodów do obaw o autentyczność złota. Dopiero okazyjne zakupy od mniej wiarygodnych sprzedawców, nie certyfikowanych, mniej transparentnych, na internetowych platformach aukcyjnych lub bazarze, wiążą się z ryzykiem. Dokonując takich zakupów inwestorzy powinni bliżej przyjrzeć się nabywanemu złotu i sprawdzić jego autentyczność. Istnieje wiele możliwości, by to zrobić – od mniej precyzyjnych domowych sposobów, które można przeprowadzić łatwo i niewielkim kosztem, po fachowe testy, które wymagają jednak specjalistycznej wiedzy, a czasem również drogiego sprzętu badawczego.

1. Ocena wzrokowa

Pierwszą z metod sprawdzenia jakości i autentyczności złota jest ocena wzrokowa. Analiza wizualna przedmiotu to najprostszy sposób. Przeprowadzając ją uwagę należy zwrócić na najmniejsze różnice, odchylenia od autentycznego wzorca. Oczywiście do jej przeprowadzenia potrzebna jest oryginalna moneta, czy sztabka. Możliwe jest przeprowadzenie oceny porównawczej ze zdjęciem oryginału, dostępnych chociażby w sieci, na stronach sklepów internetowych. Ale będzie to już mniej wiarygodne sprawdzenie. Dokonując oceny wzrokowej należy skupić się na kwestiach:

– czy wygląd złota jest identyczny jak na zdjęciach produktów, czy też można wykryć różnice?

– czy krawędzie monet są żłobione czy gładkie?

– czy boki monet lub sztabek są uszkodzone lub w inny sposób rzucają się w oczy?

W ten sposób można wykryć niezgodności, niemniej trzeba mieć na uwadze, że oszuści są w swych działaniach coraz bardziej „profesjonalni” i ich podróbki mogą być bardziej wyrafinowane i trudniejsze do rozpoznania. Dla nieprofesjonalistów metoda ta jest więc odpowiednia tylko w bardzo ograniczonym zakresie.

2. Rozmiar i waga

Sztabki można zmierzyć i zważyć. Gęstość ciężko „oszukać” – chyba, że oszuści zastosują wkład wolframowy. Przy małych sztabkach złota jest to jednak dla nich zabieg mało opłacalny. Metoda miary i wagi jest szczególnie dobra w przypadku badania monet. Informacje na temat konkretnej wagi i rozmiaru każdej znanej na rynku złotej monety bulionowej są powszechnie dostępne. Na przykład, złota moneta Philharmoniker ma dokładne wymiary 37,0 mm średnicy i 2,0 mm grubości, przy wadze 31,1035 g. Krugerrand waży tyle samo, jednak różni się średnicą, która może wynosić od 32,61 – 32,77 mm i grubością, wynoszącą 2,74 – 2,84 mm. Kanadyjska Maple Leaf również waży tyle samo, ale jej wymiary wynoszą: średnica 30 mm i grubość: 2,87 mm. Jeśli któraś z tych wartości sprawdzanej monety odbiega od normy, to najprawdopodobniej jest pozłacaną podróbką z rdzeniem ze stopu miedzi i srebra.

3. Test magnesu

Złoto jest diamagnetykiem, czyli nie jest przyciągane, a odpychane przez magnesy. Magnes należy przyłożyć do monety lub sztabki. Jeśli się przyklei, to można być pewnym, że nie jest to czyste złoto. Można użyć wagi magnetycznej, która oferuje bardziej wiarygodne wyniki niż zwykłe magnesy. Jedną z zalet testu magnetycznego jest to, że można go stosować również do złota w opakowaniu blister. Natomiast test magnetyczny nie nadaje się do stopów złota używanych do produkcji biżuterii.

4. Test szablonowy

Popularne monety inwestycyjne posiadają swoje szablony, które pozwalają je identyfikować po wymiarze. Wadą tej metody jest, że odporne są na nią podróbki o bardzo dobrej jakości.

5. Test gęstości

Już w III. wieku p.n.e. Archimedes opracował metodę mierzenia gęstości przedmiotów. Gęstość danej sztabki złota lub złotej monety określa się poprzez zanurzenie jej i zmierzenie powstałego w ten sposób wyporu wody. Każdy metal ma określony ciężar. Ciężar 24 karatowego złota o próbie 999,9 wynosi 19,3 g/cm3. Metoda ta powala również potwierdzić próbę złota. Przy tym badaniu niezbędna jest szczególna precyzja, bowiem nawet temperatura wody musi wynosić dokładnie 20 stopnie Celsjusza, bo tylko wówczas gęstość wody wynosi dokładnie 1 g/cm3. Badany przedmiot musi być całkowicie gładki, bo zaburzenia zewnętrznej struktury przedmiotu mogą powodować powstanie pęcherzyków powietrza, które zakłócą wynik pomiaru.

III. Fachowe testy

1. Sprawdzenie przez profesjonalistę

Jubilerzy i sprzedawcy złota znają szereg metod badawczych, które pozwalają jednoznacznie potwierdzić jakość i autentyczność złotych sztabek, monet, czy wyrobów jubilerskich. Zwłaszcza gdy zastosują do analizy kilka z nich. Sztabki wolframu pokryte prawdziwym złotem są szczególnie zwodnicze pod względem wyglądu i wagi, ponieważ ich gęstość jest niemal identyczna jak złota. Fałszywki te mogą być jednak wykryte przez ekspertów. Dla prywatnych inwestorów metody eksperckie są często niedostępne, ponieważ są albo zbyt drogie, albo ryzyko uszkodzenia sztabki lub monety jest zbyt duże. W razie wątpliwości sprzedawca złota, jubiler może pomóc w sprawdzeniu jakości i autentyczności złota.

2. Test dźwiękowy

Metoda ta polega po prostu na uderzaniu w sprawdzany przedmiot innym metalowym przedmiotem. Czysty, charakterystyczny dźwięk złota znacznie różni się od dźwięku falsyfikatów. Jednak różnicę usłyszy tylko znawca, profesjonalista, dlatego metoda ta powinna być stosowana jedynie przez doświadczonych sprzedawców, inwestorów i kolekcjonerów. Z pomocą dla nieprofesjonalnych użytkowników przychodzi aplikacja o nazwie Pingcoin, która jest darmowa i dostępna na większość smartfonów. Nagrywa ona dźwięk wytwarzany przez monety i analizuje go, stwierdzając, czy moneta jest autentyczna, czy fałszywa i robi to z dużą precyzją.

3. Certyfikat jakości

„The Good Delivery Standard” Stowarzyszenia Londyńskiego Rynku Kruszców, ustanowiony w 1987 roku, jest najważniejszym znakiem jakości dla producentów sztabek złota. Standard ten zawiera ścisłe specyfikacje dotyczące wymiarów, wagi, wyglądu, tłoczenia i próby sztabek złota, która musi wynosić co najmniej 995/1000. Dodatkowo producent kruszcu musi spełniać określone kryteria jakościowe. Certyfikat Good Delivery jest uznawany na całym świecie i ułatwia inwestorom odsprzedaż sztabek złota. Blistry, w które zapakowane są sztabki złota, posiadają również certyfikaty wydane przez producenta, świadczące o autentyczności kruszcu.

Niestety, zarówno certyfikaty jak i opakowania również mogą być podrabiane. Stąd niezbędna jest fachowa wiedza, jak odróżnić autentyk od podróbki, albo oryginalna sztabka i opakowanie do porównania.

4. Próba kwasowa

Próba kwasowa jest zazwyczaj stosowana do badania złotej biżuterii. Można ją jednak zastosować również do badania monet i sztabek w celu weryfikacji autentyczności i czystości. Dla każdego stopnia próby stosuje się określony kwas probierczy, który spływa na ślad powstały w wyniku pocierania złotego (lub barwionego na złoto) przedmiotu o ciemny kamień. Jeśli ślad zanika w kontakcie z kwasem, istnieje duże prawdopodobieństwo, że złoto, które pozostawiło ślad jest fałszywe. Należy zauważyć, że ta metoda sprawdzania autentyczności bada jedynie powierzchnię przedmiotu. Próba kwasowa pozwala więc jedynie wykryć, czy dany przedmiot jest pozłacany.

5. Badanie spektrometrem

Spektrometr jest specjalistycznym urządzeniem umożliwiającym analizowanie na podstawie zarejestrowanego widma składu pierwiastkowego substancji. Badanie, zwane też analizą fluorescencji rentgenowskiej, to zaawansowana technologicznie metoda poddania złotej monety lub sztabki działaniu promieniowania rentgenowskiego. Odbijające się od nich promieniowanie fluorescencyjne jest analizowane, co pozwala na dokładne i wiarygodne określenie składu metalicznego badanego przedmiotu. Podobnie jak w przypadku próby kwasowej, wadą tej metody jest jej ograniczenie do powierzchni przedmiotu. Jeśli warstwa prawdziwego złota pokrywająca fałszywy kruszec jest wystarczająco gruba, analiza fluorescencji rentgenowskiej kończy się niepowodzeniem.

6. Analiza za pomocą ultradźwięków

Badanie autentyczności za pomocą analizy ultradźwiękowej sięga znacznie głębiej niż test kwasowy i analiza fluorescencji rentgenowskiej. Opiera się na tym, że różne metale mają różne czasy przejścia. Chodzi o czas, którego potrzebuje ultradźwięk, aby przeniknąć do badanego obiektu. Nawet doskonałe fałszerstwa, takie jak wspomniane sztabki złota z wolframowymi rdzeniami, są dzięki temu badaniu łatwo wykrywane.

7. Analiza przewodnictwa elektrycznego

Wszystkie metale, w tym metale szlachetne i stopy metali szlachetnych, w różnym stopniu przewodzą prąd elektryczny. Analiza przewodnictwa pozwala dość dokładnie określić, czy dana sztabka lub moneta rzeczywiście jest wykonana z danego materiału. Zaletą w stosunku do innych metod jest to, że sztabki złota sprzedawane w blistrach mogą być również badane, bez potrzeby usuwania opakowania.

Podsumowanie

O ile testy specjalistyczne pozwalają na wiarygodną analizę powierzchni, a analiza ultradźwiękowa i przewodności elektrycznej zapewniają 100% pewność co do jakości złota, o tyle większość domowych środków sprawdzających jest zaledwie powierzchowna. Nawet laicy mogą jednak poprawić wiarygodność wyników swoich testów, łącząc kilka metod, zwłaszcza jeśli w swojej kontroli uwzględnią opakowanie. Przynajmniej stosunkowo słabe podróbki, gdzie rdzeń sztabki lub monety stanowi miedź i srebro, można zdemaskować dość wiarygodnie. W przypadku podróbek wolframowych wszystkie metody wykrywania zawodzą, z wyjątkiem testu wyporu wody, w którym skuteczność zależy od wyjątkowej dokładności. Dlatego najlepiej i najpewniej nabywać złote monety i sztabki z pewnego źródła, a takim są certyfikowani sprzedawcy, jak firma Powiernik S.A., gwarantująca swoim klientom 100% bezpieczeństwa zakupu.